Berlijn barst van het historische erfgoed. Hier vind je haast duizelingwekkend veel plekken, waar belangrijke wereldgeschiedenis heeft plaatsgevonden. Berlijn was de hoofdstad van het Derde Rijk, het begin- en eindpunt van de Tweede Wereldoorlog en ook nog eens de frontstad in de Koude Oorlog. Maar Berlijn heeft nog veel meer historie en verhalen te bieden, die ook vandaag de dag niet aan relevantie hebben verloren. In alle tours en excursies van bewustBerlijn komt de grote geschiedenis van Berlijn aan bod. Omdat ze zo boeiend is. In het foto-overzicht hieronder krijg je alvast wat indrukken.
Rondom de oude luchthaven Tempelhof vind je veel herinneringen aan Blokkade van Berlijn en de Luchtbrug. Deze maakten in juni 1948 duidelijk dat er geen weg meer terug was van een Koude Oorlog tussen Oost en West. In reactie op de blokkade van alle toegangswegen naar West-Berlijn door de Sovjet-Unie, organiseerden de Amerikanen en Britten een operatie met honderden vluchten dagelijks om West-Berlijn te bevoorraden. Het zou de grootste luchtlogistieke operatie in de geschiedenis worden.
Berlijn was ooit de hoofdstad van het legendarische koninkrijk Pruisen, een militaire grootmacht én een centrum voor cultuur en innovatie en innovatie in de 19e eeuw. De koning van Pruisen, hoofd van de Hohenzollern-dynastie, werd in 1871 tevens de Keizer van het Duitse Keizerrijk. De gigantische Berliner Dom staat symbool voor de grote machthonger van de keizer destijds. De nabijgelegen nabij zijn UNESCO-erfgoed en laten vooral zien dat Berlijn grote ambities had én heeft om een vooraanstaande cultureel te zijn.
Ondanks grootschalige vernietiging door bombardementen, een veldslag en naoorlogse afbraak, zijn er talloze sporen van de Tweede Wereldoorlog én plekken die eraan herinneren. Zoals bij de Gedenkstätte Deutscher Widerstand, waar een tentoonstelling is gewijd aan Duits verzet tegen het nazi-bewind. BewustBerlijn heeft een tour met Nederlandse gids ontwikkeld, die langs talloze van deze plekken brengt. Dit is een uitstekende manier om zoveel mogelijk te ervaren van deze boeiende periode uit de wereldgeschiedenis.
In Berlijn vind je talloze iconische bouwwerken, boulevards, pleinen, parken en monumenten die stuk voor stuk een verhaal vertellen. Unter den Linden, Tiergarten, Potsdamer Platz, Kurfürstendamm ... en dat is lang nog niet alles. Met deze tour zie je alle iconen van Berlijn en hoor je verhalen over keizers, tirannen, helden, veldslagen, dictatuur, vrijheid en visionaire denkers. Zo leer je op een actieve manier heel veel over Europese én wereldgeschiedenis in een stad waar je dat enerverend verleden haast kunt aanraken.
Berlijn heeft altijd een aantrekkingskracht uitgeoefend op grote denkers en filosofen, waarvan sommigen er geboren zijn. Humboldt, Hegel, Max Weber, Hannah Arendt en Rosa Luxemburg. Overal in Berlijn vind je herdenkingsplaten, standbeelden of zelfs citaten van deze intellectuelen, die de wereldgeschiedenis verrijkt hebben met hun radicale, baanbrekende, visionaire ideeën. De meest gefotografeerde van die denkers in zonder twijfel de onvermijndelijke Karl Marx (op de foto zittend naast Friedrich Engels). De communistische DDR is al lang verdwenen, maar Marx is als geestelijke vader daarvan nog heel zichtbaar in Berlijn.
Het verleden bepaalt het heden. Op weinig andere plekken kun je dat zo goed ervaren als in Berlijn. Zoals bijvoorbeeld deze pro-Oekraïense demonstratie rondom de jaarlijke herdenkingen van de overwinning op het fascistische Duitsland op 8 en 9 mei. Ieder jaar verzamelen zich op die dagen veel mensen bij de Sowjetische Ehrenmale in Tiergarten en Trewptower Park. Op deze herdenkingsdagen herdenken de voormalige deelstaten van de Sovjet-Unie hun gevallen helden. Er komen zowel veel Oekraïeners op af als Russen, wat deze dagen zeer beladen maakt. Deze foto is gemaakt op 8 mei 2025, bij de herdenking van 80 jaar einde Tweede Wereldoorlog in Tiergarten.
De Duitse staat pompt miljarden in cultureel erfgoed, musea en kunst. Dat levert in ieder geval een hoop internationale prestige en soft power op. Een aantal van de kunstschatten zorgt tot op de dag van vandaag voor politieke conflicten met de landen van herkomst, zoals Egypte en Turkije. Cultuur is niet voor niets een belangrijke pijler in de Duitse buitenlandse politiek. Het Museumsinsel behoort tot UNESCO-wererlderfgoed. Hier vind je het onder meer het (op dit moment gesloten) wereldberoemde Pergamonmuseum, alsook het fantastisch gerestaureerde Neues Museum waar je het borstbeeld vindt van Nefertiti , een koningin uit de Egyptische Oudheid (zie foto).
Berlijn was de frontstad in de Koude Oorlog. Nergens waren de tegenstellingen in het conflict tussen Oost en West zo scherp als hier. Hier stonden tanks van de supermachten van destijds tegenover elkaar, met de dreiging van een nucleaire oorlog op de achtergrond; hier stond de Berlijnse Muur, het symbool van de deling van Europa; de val van die Muur in 1989 leidde het einde van de DDR en Sovjet-Unie in, waarvan de nasleep ook nog gevolgen heeft voor het Europa van nu. Tijdens de Tour 'Oost versus West' ervaar je alles wat nodig is om die unieke tijd beter te begrijpen. Wereld-geschiedenis ligt hier heel dichtbij.
Berlijn was ook de hoofdstuk van Pruisen en het Duitse keizerrijk. Soldaten met punthelm en de adelaar waren belangrijke symbolen van deze rijken en de keizer van het Duitse Rijk was tevens de koning van Pruisen. Door volop de investeren in soldaten en een militair apparaat kon Pruisen en daardoor Duitsland uitgroeien tot een grootmacht op het Europese toneel. Pruisen won veel veldslagen, waaraan talloze monumenten en standbeelden herinneren. Toch wordt Pruisen ook vaak vereenzelvigd met een fataal militarisme. Culminerend in een desastreuse nederlaag in de Eerste Wereldoorlog en een totale ineenstorting in 1945.
Het Duitse keizerrijk had weliswaar niet zo veel koloniaal bezit zoals andere Europese machten, maar had wel degelijk soortgelijke aspiraties. Zo heerste het in het huidige Namibië. Op een grote begraafplaats op het Tempelhofer Feld ligt deze zogenaamde Hererostein (ook Afrikastein genoemd). In zijn oorspronkelijke vorm herinnerde deze steen aan gevallen Duitse soldaten in militaire conflicten in koloniaal Afrika in het begin van de twintigste eeuw. Een eeuw later bestaat er veel weerstand tegen deze vorm van verering. Met de blik van nu was dat een koloniale volkerenmoord op lokale Afrikaanse gemeenschappen door het Duitse koloniale leger. Om die regen is er een nieuwe herdenkigsplaat toegevoegd, die verwijst naar de gevolgen van de Duitse koloniale overheersting in Afrika destijds.
De voormalige luchthaven Tempelhof ademt zo ongeveer de hele twintigste eeuw in al haar extremen. Aan de voorzijde van dit kolossale monumentale bouwwerk prijken nog altijd de adelaars uit de jaren dertig. Zij waren deel van het ontwerp dat de architect Ernst Sagebiel in opdracht van het Rijksluchtvaartministerie van nazi-Duitsland maakte. Na zware gevechten in de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog kreeg het Amerikaanse leger het complex in handen, waarna deze er een luchtmachtbasis van maakte. De US Air Force zou er nog vijf decennia blijven en van Tempelhof een symbool van de Koude Oorlog maken. De meest gedenkwaardige gebeurtenis in die tijd is zonder twijfel de Luchtbrug geweest.
Niet voor niets is het grote plein voor vernoemd naar deze legendarische operatie: Platz der Luftbrücke.
Vernietiging, wederbouw, afbraak, botsende wereldbeelden en conflicterende visies over hoe de stad eruit moet zien ... Deze bepalen het stadsbeeld in Berlijn. Het Kulturforum is een prachtig voorbeeld van het nadenken over de nieuwe structuur van Berlijn na de vernietiging van de Tweede Wereldoorlog. Dit project blijft ook vele decennia later controversieel en is bovendien nog altijd niet klaar. In ieder geval heeft visionaire architect Mies van der Rohe één van z'n beste ontwerpen neer kunnen zetten: de Neue Nationalgalerie.
Een stadsexpeditie is een uitgebreide excursie. Je gat een hele dag (6-7 uur) op pad met een deskundige gids door talloze interessante gebieden en wijken in Berlijn. De route is verre van standaard en biedt veel nieuwe perspectieven op deze fascinerende stad. Een stadsexpeditie is in het bijzonder geschikt voor deelnemers met een grote interesse in het thema stadsontwikkeling.
Gaat het over de Tweede Wereldoorlog in Berlijn, dan gaat het al snel over het Derde Rijk, de nazi's, de Gestapo, de SS, Hitler, Göring, Goebbels, Himmler, etc. Logisch ook om het over de hoofdrolspelers en hun gruweldaden te hebben. Neemt niet weg dat er heel veel andere verhalen zijn. Verhalen van gewone mensen, soldaten, moeders, kinderen, etc. Op begraafplaatsen liggen duizenden, haast anonieme grafstenen zoals deze van een zekere Heinz Ohlendorff, één van de vele gevallenen van de Tweede Wereldoorlog.
Bewogen historie
Heeft u interesse in moderne, Europese historie? Dan kunt u niet om Berlijn heen! Als hoofdstad van achtereenvolgens het Duitse Keizerrijk, de Weimar-republiek, het Derde Rijk, de Duitse Democratische Republiek (DDR) en het herenigde Duitsland staat Berlijn als geen andere stad ter wereld symbool voor de bewogen en extreme historie van de twintigste eeuw. U kunt zelf ervaren hoe zichtbaar dit is in deze boeiende stad. Hoe? Door een tour of excursie te doen met bewustBerlijn.